شب بيست و سوم از دو شب قدر گذشته افضل است و از احاديث بسيار استفاده مي‌شود كه شب‏ قدر همين شب است و اين شب شب جهنى است؛ يعنى شبى است كه دعاها در آن اجابت مي‌شود و در اين شب تمام كارها بر پايه حكمت الهى مقدر مي‌شود.

از كتاب «دعائم الاسلام» روايت‏ شده كه رسول خدا(ص) در دهه آخر ماه رمضان بستر خود را جمع مى‌‏كرد وبراى عبادت كمر همت را محكم مى‏‌بست و در شب بيست‏ و سوم اهل خود را بيدارمي‌كرد و آن‌هايى را كه خواب در ربوده بود، به رويشان آب مي‌پاشيد و حضرت فاطمه(س)‏ در اين شب اجازه نمي‌داد احدى از اهلش بخوابد و خواب آن‌ها را بهكمى طعام علاج مي‌فرمود و آن‌ها را با خواباندن‏ در روز براى بيدارى و احياى شب آماده مي‌كرد و مي‌فرمود: محروم آن كسى است كه از خير و فيوض شب قدر محروم باشد.

براى اين شب اعمالي ذكر شده است كه در ادامه مي‌آيد:

ـ غسل: مقارن غروب آفتاب كه بهتر است نماز عشاء را با غسل خواند.

-دو ركعت نماز: در هر ركعت بعد از سوره «حمد»، هفت مرتبه سوره «توحيد» بخواند و بعد از فراغ 70 مرتبه «اَستَغفُرِاللهَ وَاَتوبُ اِلَيهِ» و در روايتي است كه از جاي خود برنخيزد تا حق‌تعالي او و پدر و مادرش را بيامرزد.

- قرآن مجيد را بگشايد و بگذارد در مقابل خود و بگويد: «اَللّهُمَّ اِنّي اَسئَلِكَ بِكِتابِكَ المُنزَلِ وَما فيهِ و فيه اسمُكَ الاَكبَرُ و اَسمائُكَ الحُسني وَما يُخافُ وَ يُرجي اَن تَجعَلَني مِن عُتَقائِكَ مِنَ النّار» پس هر حاجت كه دارد بخواهد.

- مصحف شريف را بگيرد و بر سر بگذارد و بگويد:

اَللّهمَّبِحَقِّ هذاالقُرآنِ وَبِحَقِّ مَن اَرسَلتَه بِه وَبِحَقِ كُلِّ مومنٍ مَدَحتَهُ فيهِ وَ بِحَقِّكَ عَلَيهِم فلا اَحَدَ اَعرَفُبِ بِحَقِّكَ مِنكَ

ده مرتبه بگويد: بِكَ يا الله

ده مرتبه: بِمُحَمَّدٍ

ده مرتبه: بِعليٍّ

ده مرتبه: بِفاطِمَةَ

ده مرتبه: بِالحَسَنِ

ده مرتبه: بِالحُسَين ِ

ده مرتبه: بِعليّ بنِ الحُسين

ده مرتبه: بِمُحَمَّدِ بنِ عَلِيٍّ

ده مرتبه: بِجَعفَر بنِ مُحَمَّدٍ

ده مرتبه: بِموُسي بنِ جَعفَر ٍ

ده مرتبه: بِعليِّ بنِ مُوسي

ده مرتبه: بِمُحَمَّدِ بنِ عَلِيٍّ

ده مرتبه: بِعَلِيِّ بنِ مُحَمَّدٍ

ده مرتبه: بِالحَسَنِ بنِ عَلِيٍّ

ده مرتبه: بِالحُجَّةِ.

پس از اين عمل هر حاجتي كه داري طلب كن.

-زيارت امام حسين(ع): در روايت آمده است كه چون شب قدر مي‌شود، منادي از آسمان هفتم ندا مي‌كند كه حق تعالي آمرزيد هر كسي را كه به زيارت قبر امام حسين(ع) آمده است.

- احيا داشتن اين شب‌: در روايت آمده هر كس احياءكند، شب قدر را گناهان او آمرزيده شود، هر چند به عدد ستارگان آسمان و سنگيني كوه‌ها و وزن درياها باشد.

-خواندن سوره «عنكبوت» و «روم» كه امام صادق(ع) سوگند ياد كردند كه خواننده اين دو سوره در اين شب از اهل بهشت‏ خواهد بود.

- خواندن سوره«دخان»

- هزار مرتبه خواندن سوره «قدر»

-محمد بن عيسى به سند خود از امامان‏ صالح(ع) روايت كرده كه فرمودند: در شببيست‏ و سوم از ماه رمضان اين دعا را به دفعات بخوان، در حال سجود، قيام، قعود و بر هر حالى كه هستى در تمام ماه و در طول حياتت تا جايى كه ممكن باشد و هر زمانى كه به يادت آيد، بعد از ستايش پروردگار به بزرگوارى و فرستادن صلوات بر پيامبر(ص) مى‏‌گويى:

اَللهمَّ كُن لوليّكَ فُلانِ بن فُلان و به جاى فلان بن فلان بگو:

الحُجةِبنِ الحَسَنِ صَلَواتُكَ عَلَيهِ و عَلي ابائهِ في هذهِ السّاعةِ، و في كُلّ ساعَة وَليّا و حافظا وقائِداً وَ ناصِراً وَ دَليلاً وَ عَيناً حَتّيتُسكِنَهُ اَرضَكَ طَوعاً و تُمَتّعَهُ فيها طَويلًا.

- همچنين بخواند: يا مُدَبّرَ الاُموُرِ يا باعِثَ مَن في القُبُور يا مُجرِي البُحُور يا مُلَيّنَ الحَديدِ لِداوُد صَل عَلي مُحَّمد وَافعَل بي كَذا وَكَذا(به جاى «كذا و كذا» حاجات خود را بخواهد) اَلليلَةَ اليلَةَ

ودست‌هاى‏ خود را در وقت خواندن «يا مدبّر الامور»تا آخر به سوى آسمان بردار و اين دعا را در حال ركوع، سجود، ايستاده و نشسته بخوان و آن را تكرار كن و در شب آخر ماه رمضان هم بخوان.

ـ بخواند: اللَّهُمَّ امْدُدْ لِي فِي عُمُرِي وَ أَوْسِعْ لِي فِي رِزْقِي وَ أَصِحَّ لِي جِسْمِي وَ بَلِّغْنِي أَمَلِي وَ إِنْ كُنْتُ مِنَ الْأَشْقِيَاءِ فَامْحُنِي مِنَ الْأَشْقِيَاءِ وَ اكْتُبْنِي مِنَ السُّعَدَاءِ فَإِنَّكَقُلْتَ فِي كِتَابِكَ الْمُنْزَلِ عَلَى نَبِيِّكَ الْمُرْسَلِ صَلَوَاتُكَ عَلَيْهِ وَ آلِهِ يَمْحُو اللَّهُ مَا يَشَاءُ وَ يُثْبِتُ وَعِنْدَهُ أُمُّ الْكِتَابِ

- بخواند: اللَّهُمَّ اجْعَلْ فِيمَا تَقْضِي وَ فِيمَا تُقَدِّرُ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ وَ فِيمَا تَفْرُقُ مِنَ الْأَمْرِ الْحَكِيمِ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ مِنَ الْقَضَاءِ الَّذِي لا يُرَدُّ وَ لا يُبَدَّلُ أَنْ تَكْتُبَنِي مِنْ حُجَّاجِ بَيْتِكَ الْحَرَامِ فِي عَامِي هَذَا الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ الْمَشْكُورِ سَعْيُهُمْ الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ الْمُكَفَّرِ عَنْهُمْ سَيِّئَاتُهُمْ وَ اجْعَلْ فِيمَا تَقْضِي وَ تُقَدِّرُ أَنْ تُطِيلَ عُمْرِي وَ تُوَسِّعَ لِي فِي رِزْقِي

- دعايى را كه در كتاب«اقبال»آمده است بخواند: يَا بَاطِنا فِي ظُهُورِهِ وَ يَا ظَاهِرا فِيبُطُونِهِ وَ يَا بَاطِنا لَيْسَ يَخْفَى وَ يَا ظَاهِرا لَيْسَ يُرَى يَامَوْصُوفا لا يَبْلُغُ بِكَيْنُونَتِهِ مَوْصُوفٌ وَ لا حَدٌّ مَحْدُودٌ وَ يَا غَائِبا [غَائِبُ‏] غَيْرَ مَفْقُودٍ وَ يَا شَاهِدا [شَاهِدُ] غَيْرَ مَشْهُودٍ يُطْلَبُ فَيُصَابُ وَ لا يَخْلُو [لَمْ يَخْلُ‏] مِنْهُ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ مَا بَيْنَهُمَا طُرْفَةَ [طَرْفَةَ] عَيْنٍلا يُدْرَكُ بِكَيْفٍ [بِكَيْفَ‏] وَ لا يُؤَيَّنُ بِأَيْنٍ [بِأَيْنَ‏] وَ لا بِحَيْثٍ [بِحَيْثُ‏] أَنْتَ نُورُ النُّورِ وَ رَبُّ الْأَرْبَابِ أَحَطْتَ بِجَمِيعِ الْأُمُورِ سُبْحَانَ مَنْ لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْ‏ءٌ وَ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ هَكَذَا وَ لا هَكَذَا غَيْرُهُ، سپس آنچه را مى‏‌خواهى از خدا طلب كند.

ـ غير از غسل اول شب، غسلى هم در آخر شب انجام دهد، بدان كه براى‏ غسل و شب زنده‌‏دارى اين شب و زيارت امام حسين(ع) و صد ركعت نماز فضيلت بسيار نقل شده است و انجام اين اعمال مورد تأكيد است.

ـ شيخ طوسى در كتاب «تهذيب» از ابوبصير از امام صادق(ع) روايت كرده كه آن‏ حضرت فرمود: در شبى كه اميد مى‏‌رود شب قدر باشد، 100 ركعت(50 ركعت دو ركعتي) نماز بخوان، در هر ركعت پس از سوره «حمد»، 10 مرتبه‏ سوره «توحيد»را قرائت كن، گفتم: فدايت شوم، اگر ايستاده قدرت نداشته باشم چه؟ فرمود: نشسته بخوان، گفتم:‏ اگر نتوانم، فرمود: به همان حالى كه در بسترت به پشت خوابيده‏‌اى، اين نماز را بخوان.

ـ علامه مجلسى بيان كرده است: هر قدر كه خواندن قرآن ممكن باشد، در اين شب خوانده شود و دعاهاى صحيفه‏ كامله (سجاديه) به ويژه دعاى مكارم الأخلاق و دعاى توبه قرائت شود و روزهاى اين شب‌ها را نيز بايد حرمت نهاد و به عبادت وتلاوت قرآن به سر آورد، زيرا در احاديث معتبر آمده است كه روز قدر در فضيلت همانند شب قدر است.

____

منبع: موعود

«امام صادق فرمودند: رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ) به اميرالمؤ منين (عليه السلام ) فرمود: اباالحسن ! ماهرمضان نزديك شده است ؛ قبل از افطار دعا كن ؛ جبرئيل پيش من آمد و گفت : يا محمد! كسى كه در ماه رمضان ، با اين دعا، قبل از افطار، دعا كند، خداونددعاى او را مستجاب ، نماز و روزه او را قبول و ده دعاى او را مستجاب مى كند؛ گناه او را بخشيده ، غم و غصه او را از بين برده ، گرفتاريهايش را بر طرف كرده ، حاجات او را برآورده نموده ، او را به مقصودش رسانيده ، عمل او را با عمل پيامبران و صديقين بالا برده و در روز قيامت چهره او درخشانتر ازماه شب چهارده خواهد بود.

گفتم : چه دعايى است ؟ جبرئيل ! گفت:

اللَّهمَّ ربَّ النُّورِ العَظيم، ورَبَّ الكُرسيِّ الرَّفيع، ورَبَّ البَحرِ المَسجور، ورَبَّ الشَّفعِ الكَبير، والنُّور العَزيز، ورَبَّ  التَّوراهِ والإنجيلِ والزَّبورِ، والفُرقانِ العَظيمِ. أنت إلهٌ مَن في السَّمواتِ وإلهُ مَن في الأرضِ لا إلهَ فِيهِما غَيرُكَ، وأنتَ جَبّارُ مِن في السِّموات وجَبّار مَن في  الإرضِ لا جَبّار فيهِما غَيرُكَ، أنت مَلِكُ مَن في السَّموات، ومَلِكُ مَن في الأرضِ، لا مَلِكَ فيهما غَيرُكَ، أسألُكَ  بِاسمِكَ الكَبيرِ، و نُور وَجهِكَ المُنيرِ، وبمُلكِكَ القَديمِ.يا حَيُّ يا قَيِّومُ، يا حَيُّ يا قَيُّوم يا حَيُّ يا قَيّوم، أسألُكَ بِاسمِكَ الّذي أشرَقَ بِهِ كُلِّ شَيءٍ، وبِاسمِكَ الّذي أشرَقتَ  بِهِ السّمواتُ والأرضُ، وبِاسمِكَ الّذي صَلُحَ بِهِ الأوَّلونَ، وبِهِ يَصلُحُالاخِرونَ.
يا حَيّاً قَبلَ كُلِّ حَيّ، ويا حَيّاً بَعدَ كُلِّ حَيّ، ويا حَيُّ لا إلهَ إلا أنت صَلِّ علي مُحَمّدٍ وآلِ مُحَمَّد، واغفِر لي ذُنُوبي،  واجعَل لي مِن أمرِي يُسراً وفَرَجاً قَريباً، وثَبِّتني علي دينِ مُحَمَّدٍ وآل محمد و وعلي هُدي مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّد،  وعلي سُنَّهِ مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّد، عليه وعليهِم السَّلام.

واجعَل عَملِي في المَرفوعِ المُتَقَبِّلِ، وهَب لي كما وَهَبتَ لأوليائِكِ وأهلِ طاعَتِكَ، فانّي مُؤمِنٌ بِكَ، ومُتَوَكِّلٌ عَليك،  مُنيبٌ اليكَ، مَعَ مَصيري إليكَ، وَتَجمَع لي ولأهلِي وَلولَدَي الخَيرَ كُلَّهُ، وتَصرِف عَنّي وَعَن وَلَدي وأهلِي الشَّرَّ كُلَّهُ. أنتَ الحَنّانُ المَنّانُ بَديعُ السّمواتِ والأرضِ، تُعطِي الخَيرَ مَن تَشاءُ، وتَصرِفُهُ عَمَّن تَشاءُ، فَامنُن علي بِرَحمَتِكَ يا  أرحَمَ الرّاحِمِينَ.

_________

- المراقبات - مرحوم آيت الله حاج ميرزا جواد ملكى تبريزى (ر ه)
-صحيفه علويه، متن‏عربى، ص: 219

برگرفته از موعود